Groei en duurzame innovatie heroverwegen, de nieuwe uitdagingen van design en designers
De transformatie van bedrijven op het gebied van duurzaamheid en ecologische verantwoordelijkheid van de producten of diensten die zij aan consumenten en gebruikers aanbieden, maar ook van hun eigen model, vormt vandaag de dag een grote uitdaging, vooral gezien de toenemende eisen op het gebied van milieu en maatschappij. Tijdens de rondetafelconferentie op 30 januari 2025 in Lyon hebben we met onze gasten een aantal belangrijke punten besproken. Zo hebben we de nieuwe posities, uitdagingen en kansen belicht waarmee bedrijven en ontwerpers te maken krijgen in hun werk om duurzamere producten en diensten te ontwerpen en te leveren.
Laten we de groei heroverwegen in de richting van een duurzamer en regeneratief model
Het debat over groei is cruciaal in de digitale wereld. In plaats van de term 'groei' te gebruiken, is het beter om te praten over winstgevendheid en levensvatbaarheid op de lange termijn. Voor een bedrijf is het niet alleen belangrijk om direct winstgevend te zijn, maar ook om een economisch model te vinden dat zinvol en levensvatbaar is op lange termijn. Dit is een perspectief dat ook investeerders en de financiële sector aangaat. Beleggingsfondsen en banken beginnen alternatieven te overwegen waarmee ze rendement op hun investering kunnen behalen over een periode van tien of vijftien jaar, in plaats van winstgevendheid op de korte termijn.
Groei, zoals we dat vandaag de dag kennen, is gebaseerd op een systeem van collectieve overtuigingen. Het is moeilijk om dit paradigma in twijfel te trekken, omdat het verankerd is in het collectieve onderbewustzijn en economische en strategische beslissingen beïnvloedt. Sommige actoren pleiten voor degrowth of post-groei om ons economisch model weer in evenwicht te brengen. Het concept van ‘groene groei’, dat erop gericht is de impact op het milieu te beperken en tegelijkertijd de groei te continueren, wordt door sommigen als een tegenstrijdigheid gezien. Door een aanpak te hanteren die gebaseerd is op het oplossen van echte problemen, is het echter mogelijk om de verwachtingen van bedrijven te transformeren en levensvatbare alternatieven voor oneindige groei te bieden.
Deze verandering vereist aangepaste tactieken: werken aan concrete projecten, hefbomen voor transformatie identificeren en nieuwe economische analysemodellen integreren om winstgevendheid en duurzaamheid aantrekkelijk te maken.
De uitdaging voor bedrijven en ontwerpers: innovatie en nuchterheid verzoenen
Een van de meest opvallende voorbeelden van de integratie van eco-verantwoordelijkheid in productontwerp is dat van Orange en zijn Livebox, zoals we hierboven zagen, in deel 1.
Deze aanpak stuit echter op beperkingen in de markt en steeds hogere eisen, die de integratie van nieuwe functies stimuleren en zo de CO2-voetafdruk van nieuwe versies vergroten. De uitdaging is om innovatie en verantwoordelijkheid voor het milieu met elkaar te verzoenen en te weten hoe we de transitie naar een verantwoordelijker model kunnen voortzetten zonder de economische groei in gevaar te brengen.
Voor bedrijven zijn de productiekosten een van de grootste uitdagingen bij de overgang naar duurzamere producten. Een ecologische aanpak hanteren betekent dat we strenge specificaties naleven, de productiecyclus vertragen, ethische werkomstandigheden garanderen en de impact op het milieu beperken. Dit alles leidt tot hogere kosten. Door hun bedrijfsmodellen te herzien en duurzaamheidsprincipes te integreren, kunnen ze verborgen kosten verminderen en hun algehele efficiëntie verbeteren.
Voor ontwerpers en productontwerpers, en met name digitale ontwerpers, is een essentiële rol weggelegd in deze transitie. In plaats van voortdurend nieuwe functies toe te voegen, zou het verstandiger zijn om het digitale gebruik te vereenvoudigen, optimaliseren en soms zelfs te verminderen.
Het gaat er niet alleen om de digitale technologie ‘groener’ te maken, maar ook om het nut ervan fundamenteel te heroverwegen. Het huidige paradigma, dat erop gericht is om verlangen te creëren en consumptie aan te moedigen, zou plaats moeten maken voor een meer gerichte aanpak, waarbij vooral wordt ingespeeld op de werkelijke behoeften van de gebruiker.
Door het ontwerp weer op de essentie te richten, genereren we positieve externaliteiten: het verkleinen van de ecologische voetafdruk, het verbeteren van de gebruikerservaring en het bijdragen aan een duurzamer economisch model.
Inzicht in nieuwe consumentengebruiken en verwachtingen
Consumenten zijn steeds gevoeliger voor ecologische kwesties, maar hun betrokkenheid wordt nog steeds bepaald door de waargenomen waarde van de producten. Uit marktonderzoek blijkt dat 20% van de consumenten bereid is meer te betalen voor een milieuvriendelijk product. Toch leven we in een wereld waarin volume en de zoektocht naar de laagste prijs de boventoon voeren. Deze spanning tussen massaconsumptie en de zoektocht naar betekenis dwingt bedrijven om hun aanpak opnieuw te definiëren en terug te keren naar lokale waarden en meer deugdzame praktijken.
De opeenvolgende crises hebben deze trend versterkt: consumenten zoeken steeds vaker naar oplossingen die op hun grondgebied zijn geworteld, wat een zekere vorm van deglobalisering en protectionisme in de hand werkt. Iconische bedrijven als Leroy Merlin en Michelin hebben hun succes te danken aan hun sterke wortels in de regio en aan hun humanistische en verantwoordelijke visie.
Een opvallend voorbeeld van deze evolutie is de verschuiving van bezit naar gebruik, vooral op het gebied van confectiekleding. Steeds meer consumenten zijn op zoek naar een gevarieerd kledingassortiment zonder dat ze wegwerpkleding hoeven te verzamelen. Ze hebben twee opties: goedkope kleding in bulk kopen of het gebruik ervan belangrijker vinden dan het bezit ervan. In het laatste geval moet de kleding van betere kwaliteit zijn om hergebruikt te kunnen worden, wat een duurzamere productie bevordert.
Dit model combineert dus circulaire economie, kwaliteit en financiële toegankelijkheid en illustreert perfect hoe een initiële behoefte – toegang tot een diversiteit aan kleding tegen lagere kosten – kan worden bevredigd en tegelijkertijd duurzaamheidsvraagstukken kunnen worden geïntegreerd.
Van “Gebruikersgericht” naar “Groengericht”, de noodzakelijke evolutie van ontwerp
Bij het ontwerpen staat de gebruiker al lang centraal, maar het is tijd om deze aanpak uit te breiden en ook rekening te houden met de impact op het milieu en de maatschappij in de gebruikerservaring. Gebruikersgericht ontwerp et verantwoordelijk. De uitdaging is dus om het denken te verbreden.
De transformatie van bedrijven en de producten die zij ontwerpen, zal altijd gebaseerd zijn op een gedetailleerd inzicht in de behoeften van de gebruikers, maar ook op de systemische problemen die daarmee samenhangen.
De echte uitdaging van verantwoord ontwerpen is om de gebruikerservaring op een concrete manier te verbinden met duurzame praktijken. Het doel is niet om economische prestaties en verantwoordelijkheid tegenover elkaar te stellen, maar om te laten zien dat beide elkaar kunnen versterken.
Door deze overwegingen te integreren in het ontwerp van producten en diensten, kunnen we oplossingen creëren die gunstig zijn voor gebruikers, bedrijven en de planeet.
Het is geen beperking, maar een kans voor innovatie en positieve impact. En bovenal is het een boodschap van hoop: door onze praktijken af te stemmen op duurzame waarden, banen we de weg voor een eerlijkere, evenwichtigere en harmonieuzere toekomst, die gunstig is voor iedereen (mensen, levende wezens en de planeet). 😊
Lees artikel Deel 1: Normen en regelgeving: systemisch ontwerp en de bijbehorende hulpmiddelen voor duurzame bedrijfstransformatie
Onze gastdeskundigen:
- Clémence Piteau, medeoprichter van de Lyon-gemeenschap van ethische ontwerpers, lle werkt als zelfstandig ontwerper en zet zich in voor een digitale wereld die emanciperend is en respectvol voor het milieu, het individu en de maatschappij.
- Jeremy Dumont, Strategisch Planner en oprichter van het “We are alive” Collectief, op initiatief vanworkshops en fresco's zoals het fresco van verbeelding, emoties en eco-angst, en het Business Model Canvas van de Regenerative Enterprise
- Fabrice Liut, medeoprichter en partner van TheTandem Hij gaat mee leiders en C-levels in hun visie, strategieën en operationeel management tijdens belangrijke momenten in hun transformatie.
- Elodie Bert, Senior UX Designer en Product Designer bij UX-Republic, Animatie van de ronde tafel
Elodie Bert, UX/UI-ontwerper bij UX-Republic
