De UX-Conf Suisse, die op 16 januari 2025 in Genève werd georganiseerd, bracht meer dan 80 professionals uit de digitale wereld bijeen. Het waren gepassioneerde mannen en vrouwen die de uitdagingen van digitale toegankelijkheid wilden begrijpen en in gesprek gingen met verschillende specialisten die spraken tijdens een rondetafelgesprek en twee conferenties.
“Het is vandaag de dag belangrijk om digitale ervaringen te ontwerpen die toegankelijk zijn! ". Door de lancering van UX-Conf Suisse 2025, Simon Vogel, CEO van Smile Switzerland, kwam meteen ter zake. Het thema van digitale toegankelijkheid hangt uiteraard samen met het feit dat alle doelgroepen betrokken moeten worden bij de technische reflecties die ten grondslag liggen aan de ontwikkeling van digitale hulpmiddelen. Meer specifiek heeft UX-Conf Suisse 2025 ervoor gekozen om haar aandacht te richten op de bevolkingsgroep die met een beperking leeft. Volgens cijfers van het Federaal Bureau voor de Statistiek verkeert één op de vijf mensen in Zwitserland in deze situatie. Vanuit dit perspectief is "toegankelijkheid een belangrijk punt voor al onze klanten", legt Yan Cadoret, CEO van UX-Republic. Nathalie Lambert, directeur van UX-Republic Switzerland, bevestigt dat “digitale toegankelijkheid veel meer is dan een wettelijke verplichting. Het is een menselijke benadering, een streven naar meer inclusie en een kans om werkelijk universele digitale ervaringen te creëren.”
Zelfstandiger leven met digitale hulpmiddelen
Miljoenen mensen in staat stellen om onafhankelijker te communiceren, werken, leren en leven met digitale hulpmiddelen: dat is de ambitie van digitale toegankelijkheid. “Voor bedrijven en organisaties is het ook een hefboom voor innovatie en een manier om hun maatschappelijke verantwoordelijkheid te versterken”, merkt Nathalie Lambert op. Voor Sylvie Podio, eerste gast van de UX-Conf Suisse 2025 en directeur voor het kanton Vaud van Pro Infirmis, een vereniging die mensen met een beperking adviseert, begeleidt en ondersteunt, vraagt om een diepgaand begrip van de meervoudige realiteit van beperkingen om te kunnen spreken over digitale toegankelijkheid voor iedereen. Maar hoe kunnen we een situatie van een handicap precies definiëren? Dit is het gevolg van de wisselwerking tussen persoonlijke factoren – zoals fysieke, sensorische of cognitieve kenmerken – en omgevingsfactoren, die sociale of materiële barrières kunnen vormen. Mensen met een beperking voelen zich volgens een recent onderzoek van Pro Infirmis op veel gebieden beperkt wat betreft hun mogelijkheden om zich vrij te gedragen, maar vooral in de professionele wereld. "IT kan in deze context zowel een faciliterende als een belemmerende factor zijn", benadrukt Sylvie Podio.
Het opzetten van participatieve workshops
Pro Infirmis is via haar website met name geïnteresseerd in dit thema van digitale toegankelijkheid www.info-handicap.ch die tot doel heeft het zelfbeschikkingsvermogen te versterken en de autonomie van mensen met een beperking, waaronder mensen met een cognitieve beperking, te bevorderen. De door Pro Infirmis ontworpen site richt zich op vereenvoudigde navigatie of het (voor zover mogelijk) toepassen van FALC-taal (easy to read and understand), maar sluit het gebruik van een chatbot (een conversatie-agent) uit, die voor bepaalde doelgroepen te opdringerig kan lijken. In haar toelichting benadrukt Sylvie Podio een punt dat ook door andere sprekers op de UX-Conf zal worden genoemd: wanneer je een digitale tool wilt creëren die echt voor iedereen toegankelijk is, moet je een werkwijze hanteren waarbij alle betrokkenen betrokken zijn, dat wil zeggen alle potentiële gebruikers en UX-experts. Het opzetten van participatieve workshops kan een mogelijke oplossing zijn om deze dynamiek te bevorderen. In deze workshops kunnen mensen met een beperking bijvoorbeeld verduidelijken waarom ze een bepaalde functionaliteit van een digitaal platform waarderen, waarom iets anders problematisch blijft, etc.
Regelgeving, normen en wettelijke verplichtingen
Olivier Nourry, een consultant op het gebied van digitale toegankelijkheid, vervolgt de toespraak van Sylvie Podio tijdens de tweede grote interventie van UX-Conf Suisse 2025 door een aantal goede praktijken op te sommen die digitale professionals moeten volgen. Voor hem moet een toegankelijk digitaal systeem voelbaar, bruikbaar en begrijpelijk zijn. Het moet vanaf het begin ontworpen zijn voor mensen met een beperking, inclusief degenen die gebruikmaken van ondersteunende technologieën. "Het ontwerpen van een digitaal hulpmiddel door vanaf het begin rekening te houden met de behoeften van mensen met een beperking, gaat niet alleen over het respecteren van een mensenrecht erkend door het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap, maar vormt ook een groot pluspunt: door vanaf het begin inclusief te zijn, bereikt een digitaal apparaat een breder publiek en voldoet het aan de verwachtingen van een verscheidenheid aan gebruikers. »
Olivier Nourry noemt ook enkele voorschriften, normen en wettelijke verplichtingen die op dit gebied bestaan, bijvoorbeeld ISO-richtlijnen voor toegankelijkheid van webinhoud (WCAG),Americans with Disabilities Act (ADA) in de Verenigde Staten (resulterend in meer dan 4000 rechtszaken in 2024), de Europese standaard EN 301 549, waarin de vereisten voor informatie- en communicatietechnologieën worden gespecificeerd die toegankelijk moeten zijn voor mensen met een beperking, de Europese richtlijn inzake digitale toegankelijkheid van 2016, deEuropese Akte Bereikbaarheid (EAA) die in de loop van 2025 van kracht wordt – bedrijven moeten er klaar voor zijn (elke nieuwe digitale dienst of elk nieuw digitaal product dat in de Europese Unie wordt gedistribueerd, moet voldoen aan de norm EN 301 549) – of, in Zwitserland, de federale wet inzake de eliminatie van ongelijkheden die mensen met een beperking treffen.
De complexiteit van moderne digitale interfaces
Naast deze regelgeving, normen en wettelijke verplichtingen willen de deelnemers aan de rondetafelconferentie na de toespraak van Olivier Nourry op UX-Conf Suisse 2025 laten zien waarom digitale toegankelijkheid vandaag de dag een essentiële, nuttige en voordelige aanpak is voor zowel publieke als private bedrijven. Daarom, Lea Gambini-Loffroy, digital experience manager bij TAG Heuer, benadrukt het belang van een duidelijk bestuur op dit gebied vanuit het management van het bedrijf en van voortdurende scholing op dit gebied voor medewerkers die digitale specialisten zijn: ontwerpers, ontwikkelaars, testers, contentbijdragers, etc. Voor Tristan Köhler, digital commerce manager voor Nestlé Nespresso, “toegankelijkheid is essentieel om een optimale ervaring voor alle consumenten te garanderen.” Het benadrukt de complexiteit van moderne digitale interfaces en de noodzaak om de gebruikerservaring te vereenvoudigen om de toegankelijkheid te verbeteren. Aziz Orfia, medeoprichter van Eyecap', een jong Zwitsers bedrijf dat werkt aan een prototype van een badmuts waarmee blinden en slechtzienden veilig en zelfstandig kunnen zwemmen, benadrukt hoe belangrijk het is om toegankelijkheid vanaf de ontwerpfase van elk project te integreren. Tot slot betreurt Julien Conti, toegankelijkheidsexpert voor de staat Genève, de traagheid van bewustmakingsinitiatieven en de trage concrete vooruitgang op dit gebied binnen overheden en organisaties. Als blinde ervaart hij dagelijks de belemmeringen die gepaard gaan met slecht ontworpen digitale hulpmiddelen, waardoor het gebruik ervan voor hem en andere mensen met een beperking extra lastig is. Op de UX-Conf Suisse 2025 illustreerde hij deze uitdagingen met een opvallende demonstratie, waarbij hij een website liet zien die gebruikmaakte van razendsnelle spraakgestuurde schermleessoftware en een brailletoetsenbord. Dankzij dit scenario kon het publiek de moeilijkheden in kaart brengen die bij veel digitale professionals te weinig bekend zijn. Ook kon het zien welke weg er nog afgelegd moet worden om toegankelijkheid een grotere prioriteit te geven.
De verschillende realiteiten van handicaps waarmee rekening moet worden gehouden
Om de toegankelijkheid voor alle doelgroepen te bevorderen, moeten ontwerpers van digitale hulpmiddelen rekening houden met de verschillende soorten beperkingen waarmee gebruikers te maken kunnen krijgen. De beperkingen bij mensen met een beperking kunnen bijvoorbeeld betrekking hebben op het gezichtsvermogen (blindheid, slechtziendheid, kleurenblindheid, beperkt gezichtsveld, enz.), het gehoor (volledige of gedeeltelijke doofheid, stoornis in de auditieve verwerking, enz.), de motoriek (verlamming, amputatie, aandoeningen van het bewegingsapparaat, tremoren, enz.), de cognitieve en intellectuele vaardigheden (dyslexie, taal-, concentratie- of geheugenstoornissen, enz.) of de psychologische vaardigheden (depressie, sociale angst, schizofrenie, bipolariteit, fobieën, enz.).
Welke ondersteunende technologieën?
Computer- en digitale hulpmiddelen voor mensen met een beperking bestaan in verschillende vormen en variëren van schermlezers tot ondertitelingsmogelijkheden en schriftelijke transcripties van mondelinge expressie, aangepaste toetsenborden, spraakassistenten, filters die op bepaalde inhoud van toepassing zijn of spellingscontrole.
Gregory Tesnier, Ph.D., PR-journalist (economie, maatschappij en cultuur)
